5.12.2025,Toruń, Kopernikański Ośrodek Integracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, ul. Olszewskiego 16, budynek Tolerancja 

Człowiek nie jest tylko dwunożnym i nieopierzonym stworzeniem, ale istotą, która nieustannie próbuje wspierać swój niedoskonały rozum wszelkimi dostępnymi środkami: poznawczymi protezami, rusztowaniami i artefaktami. Ludzkie zdolności poznawcze nie wynikają wyłącznie z wrodzonych i biologicznie zdeterminowanych mechanizmów, lecz są współtworzone przez artefakty poznawcze, takie jak język, pismo, notacja matematyczna, mapy, linijki, wykresy, a nawet reguły zachowania. To dzięki nim stajemy się poznawczymi „superbohaterami”, istotami obdarzonymi zdolnościami wykraczającymi daleko poza naturalne możliwości umysłu.

Obok środków przemocy i środków produkcji, to właśnie artefakty poznawcze – od liczenia na palcach po systemy sztucznej inteligencji – pozwoliły człowiekowi osiągnąć bezprecedensową dominację nad innymi gatunkami. Choć intuicja ta jest ważnym osiągnięciem dwudziestowiecznej humanistyki, to dopiero na początku trzeciego tysiąclecia stała się przedmiotem pogłębionych analiz filozoficznych. Rozwijana w nurtach poznania usytuowanego koncepcja poznawczej integracji ludzi i narzędzi skupia się na pytaniu, jakie cechy musi posiadać umysł, aby doszło do tej integracji.

Choć współczesne badania umysłu coraz częściej opisują go jako składnik hybrydowych systemów poznawczych, to refleksja nad samymi narzędziami poznawczymi, które stanowią składniki tego systemu, wciąż jest stosunkowo rzadka. Dlatego spróbujemy zastanowić się między innymi nad tym, jakie zjawiska obejmuje pojęcie artefaktu poznawczego, w jaki sposób materialne artefakty formatują procesy poznawcze oraz czy często powtarzana teza, że narzędzia poznawcze czynią nas mądrzejszymi, jest zrozumiała i trafnie opisuje rzeczywistość.  

Serdecznie zapraszamy na kolejną edycję kameralnych sympozjów Avantu, zatytułowaną „Zrozumieć artefakty poznawcze. Syntezy i dezorientacje”. Punktem odniesienia będzie monografia  Artefakty poznawcze w teoriach kognitywistyki usytuowanej autorstwa Marcina Trybulca, która ukaże się przed końcem 2025 roku nakładem Wydawnictwa Naukowego UMCS. Książka podejmuje próbę uporządkowania i wyjaśnienia obszarów szarości otaczających wpływowe w naukach kognitywnych pojęcie artefaktu poznawczego. Przedstawia historyczne źródła tej kategorii, analizuje modele relacji między artefaktami a użytkownikiem, ukazuje poznawcze konsekwencje wykorzystania artefaktów oraz eksploruje niezagospodarowane obszary w myśleniu o artefaktach poznawczych.

Gościem sympozjum będzie autor, dr hab. Marcin Trybulec z Uniwersytetu Marii Curie -Skłodowskiej, który wygłosi wykład zatytułowany „Dlaczego potrzebujemy epistemologii artefaktów poznawczych?”

Serdecznie zapraszamy do udziału w sympozjum. Oczekujemy koreferatów lub dłuższych komentarzy, które mogą odnosić się bezpośrednio do książki „Artefakty poznawcze w teoriach kognitywistyki usytuowanej” lub szerzej do zagadnienia artefaktów poznawczych w naukach o umyśle i kulturze, czy też po prostu udziału w dyskusjach. Osobom zainteresowanym Autor udostępnią elektroniczną wersję książki (kontakt pod adresem: marcin.trybulec@umcs.pl). Prosimy o przesyłanie tytułów (a w przypadku koreferatów – także krótkich abstraktów) do 25 listopada 2025 r. na adres: seminarium@avant.edu.pl

Organizatorami sympozjum są: Kopernikański Ośrodek Integracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (organizator lokalny) i Projekt Avant (organizator cyklu).

Więcej informacji wkrótce!